#47. Thói quen của bạn có đang giúp bạn đi đúng hướng tới các mục tiêu hay ủng hộ cho danh tính bạn?

Như đã tìm hiểu từ trong các bài blog trước của mình, thói quen đóng vai trò then chốt trong cuộc sống không chỉ bởi chúng ta muốn có được những thói quen mong muốn hay có thể xóa bỏ đi những thói quen xấu mà còn bởi chúng có vai trò trong việc định hình con người chúng ta, tạo nên danh tính, tính cách cá nhân. Vì cũng thật là dễ hiểu là chúng ta không chỉ xem xét từng thói quen một cách rời rạc để xây dựng hay phá bỏ mà chúng ta cũng cần thực hiện việc xem xét lại những thói quen này như một phần quan trong xây dựng nên tính cách của chính bản thân mình.

Thói quen là nền tảng cơ sở cho việc phát triển bản thân, giống như lái một lái xe máy hay một chiếc xe đạp, bạn cần phải giữ thăng bằng mà không cần suy nghĩ trước khi bạn có thể tham gia giao thông. Nơi mà nếu bạn còn đang tập trung vào việc giữ thăng bằng, bạn sẽ không thể đưa ra quyết định phù hợp như việc khi nào nên đi nhanh hay chậm hay đi về phía nào để tránh các va chạm không cần thiết. Bạn cần làm chủ kỹ năng cơ bản bằng thói quen chiếm ít năng lượng và sự tập trung và để dành nguồn lực quý giá đó cho những nhiệm vụ khó khăn và ý nghĩa hơn.

Dần dà với thời gian, bạn quen thuộc với những động tác cơ bản này, bạn thấy dễ chịu và ít khó khăn hơn. Bạn cảm thấy sự tự tin và có nhiều kinh nghiệm hơn. Tuy nhiên không phải lúc nào điều này cũng tốt. Khi bạn thả trôi bản thân theo những thói quen bạn sẽ phải đối mặt với những điểm trừ của chúng.

Bạn có thể có một sự tự tin thái quá, bạn nghĩ rằng bạn đang làm tốt hơn, nhưng thực ra bạn đang trở nên kém nhạy cảm hơn với những gì mà mình đang làm. Bạn cứ thế thực hiện, sử dụng hệ thống một (hệ thống tư duy nhanh và đầy cảm tính), bỏ qua hệ thống 2 (hệ thống tư duy chậm và lý trí), bạn bỏ qua suy nghĩ về việc cải thiện điều mà mình đang làm. Về cơ bản, phần lớn các thói quen trong cuộc sống, đủ tốt là đủ, bạn hiếm khi cần cải thiện việc đi giầy, hay đánh răng của mình. Nhưng với một số công việc khác, đôi khi đủ tốt tại thời điểm đó là chưa đủ, bạn có thể đã bỏ qua một cơ hội để có thể trở nên tốt hơn hay thăng tiến trong công việc. Nếu bạn chỉ vừa đủ tốt ở vị trí công việc của bạn thì thật khó để sếp bạn thăng chức cho bạn tới một vị trí cao hơn. Khi bạn đạt mức đủ tốt ở lĩnh vực bạn đang làm thì để phát triển, bạn cần tập trung nỗ lực vào bước tiếp theo. Đó là quá trình mà bạn phát triển hay trở nên tinh thông ở một lĩnh vực nào đó.

Theo như cuốn sách kẻ xuất chúng của Malcolm Gladwell, để tinh thông việc gì đó bạn cần sự luyện tập có chủ đích trong khoảng 10.000 giờ. Thứ mà có thể hiểu khác đi là quá trình phát triển các thói quen một cách liên tục theo hướng chồng lên nhau, theo đó bạn cần phải làm chủ, thuần thục với kỹ năng cơ bản cần thiết trước đó (thói quen nền tảng) và sau đó tiếp tục tập trung thực hành có chủ đích vào các việc, thói quen cần phải tinh thông ở mức cao hơn tiếp theo (thói quen mới cần xây dựng).

Source: Sách thói quen nguyên tử

Ngoài ra, môi trường xung quanh có thể có sự thay đổi lớn, nhưng vì bạn cảm thấy sự tự tin đến từ sự quen thuộc và kinh nghiệm tích lũy mà chưa nhận ra rằng thói quen mà bạn đang thực hiện đã không còn là giải pháp phù hợp với môi trường mới. Thậm chí các thói quen cũ còn có thể là cản trở trong hiện tại. Bạn càng sớm nhận ra điều này bao nhiêu thì bạn càng sớm có thể thay đổi và thu được nhiều lợi ích hơn từ việc có một thói quen phù hợp với hoàn cảnh.

Do vậy nếu chỉ chăm chăm vào việc xây dựng chỉ một thói quen mới hay cố gắng phá vỡ một thói quen cũ mà không nhận ra việc có thể thói quen mà bạn đang cố gắng xây dựng là không đủ hay không thích hợp nữa. Hoặc thói quen mà bạn đang cố gắng phá vỡ nay lại có thể là giải pháp trong hoàn cảnh mới. Vậy thì xem xét và điều chỉnh thói quen định kỳ là chìa khóa. Hãy dành thời gian để tự kiểm tra, xem xét lại những thói quen bạn đang thực hiện. Cân nhắc liệu chúng có hạn chế sự phát triển hay không, và tìm cách điều chỉnh để chúng phù hợp với mục tiêu cá nhân hay danh tính cá nhân mà bạn muốn có.

Việc xem xét lai này cũng cần một khoảng giãn phù hợp, nếu bạn xem xét quá thường xuyên kiểu như hàng ngày thì nó có thể gây quá tải cho bạn, dẫn đến việc thay đổi thói quen một cách vội vàng hay dễ dàng bỏ cuộc. Bạn có thể đã cố gắng để làm nóng chiếc hộp băng của mình từ -10°C tới mức -2°C và bỏ cuộc ở đó vì mãi mà băng chưa tan chảy. Bạn không nhận ra khoảng thời gian bạn cố gắng bạn đã làm nhiệt độ tăng lên đáng kể, nhưng nỗ lực của bạn cần thêm một chút thời gian để tới điểm tới hạn 0°C và bạn thu được kết quả mong muốn. Bạn có thể sẽ dễ dàng tập trung vào những sai lầm những điều không hoàn hảo của việc mình làm hơn là nhìn vào cả quá trình và con đường.

Còn nếu bạn thực hiện nó không thường xuyên thì các vấn đề về việc kém nhạy cảm với sự thay đổi của môi trường hay việc bỏ lỡ cơ hội để cải thiện năng suất làm việc hay phát triển kỹ năng như nêu trên sẽ là vấn đề của bạn. Có thể mỗi người sẽ có một mốc xem xét và đánh giá lại của riêng mình. Kiểu như bạn đang cố gắng cải thiện một thói quen dễ thực hiện và mong muốn nó xảy ra nhanh chóng thì việc xem xét lại theo tuần hay mỗi hai tuần sẽ là một lựa chọn phù hợp. Nếu bạn có một thói quen khó khăn hơn một chút thì thời gian hàng tháng hay quý có thể là một mốc gợi ý tốt. Hay sự thay đổi lớn của môi trường xung quanh của bạn như thay đổi công việc mới hay tới một thành phố mới để ở thì cũng là một gợi ý cho việc xem xét các thói quen ban đầu một cách thường xuyên.

Nói chung các mốc thời gian này có thể thay đổi theo tùy người, tùy hoàn cảnh, nhưng tối thiểu bạn nên xem xét lại nó đình kỳ trong khoảng mỗi 6 tháng hay một năm. Đó là một khoảng thời gian để những bước tiến nhỏ bé có thể hình thành một điều gì đó tương đối dễ nhận thấy hay thậm chí những bước lùi cũng rõ ràng để bạn quan sát hơn.

Mong là những điều chia sẻ này có thể giúp ích được các bạn. Gửi yêu thương tới tất cả mọi người! Mời các bạn ghé thăm blog của mình tại: