Trường Phi công Thử nghiệm của Không quân Mỹ và Cơ quan Dự án Phòng thủ Tiên tiến (DARPA) vừa tuyên bố đã đạt được bước đột phá trong công nghệ machine-learning (máy học) bằng cách chứng minh rằng phần mềm trí tuệ nhân tạo (AI) có thể lái một chiến đấu cơ F-16 đã được sửa đổi trong trận không chiến với phi công con người. Tất nhiên là trong điều kiện đã tự kiềm chế để không gây hại cho phi công hoặc khung thân máy bay.
Cơ sơ của tuyên bố này đến từ việc Không quân Mỹ (USAF) và DARPA đã triển khai machine learning trên X-62A VISTA, một chiếc F-16D được chế tạo cho mục đích thử nghiệm vì nó có thể sao chép hiệu suất của các máy bay khác. Ngoài ra họ còn lọt vào vòng chung kết Cúp Robert J. Collier 2023 của Hiệp hội Hàng không Quốc gia - một giải thưởng thường niên dành cho những thành tích đặc biệt trong ngành hàng không vũ trụ ở Mỹ.
Bộ trưởng Không quân Frank Kendall cho biết: “Tiềm năng tác chiến không đối không tự động đã được hình dung ra trong nhiều thập kỷ, nhưng thực tế cho đến nay vẫn là một giấc mơ xa vời. Vào năm 2023, chiếc X-62A đã phá vỡ một trong những rào cản quan trọng nhất trong lĩnh vực hàng không chiến đấu. Đây là một thời điểm chuyển đổi, mọi thứ đều có thể thực hiện được nhờ những thành tựu đột phá."
Trong vài năm qua, DARPA luôn tích cực thử nghiệm việc lái các máy bay mô phỏng bằng phần mềm AI. Chương trình Air Combat Evolution (ACE) của họ đã khởi động từ năm 2020 với đợt thử nghiệm AlphaDogfight, khi các phi công là con người đọ sức chống lại một đối thủ AI trong một chuyến bay mô phỏng. Nhờ được phép bay với tốc độ có thể vượt cả một máy bay thật và tạo ra lực G lớn tới mức có thể gây hại cho phi công con người, phần mềm AI đã giành chiến thắng trong cuộc đọ sức đó.
Cơ sơ của tuyên bố này đến từ việc Không quân Mỹ (USAF) và DARPA đã triển khai machine learning trên X-62A VISTA, một chiếc F-16D được chế tạo cho mục đích thử nghiệm vì nó có thể sao chép hiệu suất của các máy bay khác. Ngoài ra họ còn lọt vào vòng chung kết Cúp Robert J. Collier 2023 của Hiệp hội Hàng không Quốc gia - một giải thưởng thường niên dành cho những thành tích đặc biệt trong ngành hàng không vũ trụ ở Mỹ.
Bộ trưởng Không quân Frank Kendall cho biết: “Tiềm năng tác chiến không đối không tự động đã được hình dung ra trong nhiều thập kỷ, nhưng thực tế cho đến nay vẫn là một giấc mơ xa vời. Vào năm 2023, chiếc X-62A đã phá vỡ một trong những rào cản quan trọng nhất trong lĩnh vực hàng không chiến đấu. Đây là một thời điểm chuyển đổi, mọi thứ đều có thể thực hiện được nhờ những thành tựu đột phá."
Trong vài năm qua, DARPA luôn tích cực thử nghiệm việc lái các máy bay mô phỏng bằng phần mềm AI. Chương trình Air Combat Evolution (ACE) của họ đã khởi động từ năm 2020 với đợt thử nghiệm AlphaDogfight, khi các phi công là con người đọ sức chống lại một đối thủ AI trong một chuyến bay mô phỏng. Nhờ được phép bay với tốc độ có thể vượt cả một máy bay thật và tạo ra lực G lớn tới mức có thể gây hại cho phi công con người, phần mềm AI đã giành chiến thắng trong cuộc đọ sức đó.
Thành tựu của năm nay là đưa các tác nhân machine learning vào X-62A trong môi trường thế giới thực.
Sự tự động hóa dựa trên kinh nghiệm học được hoặc dựa trên quy tắc đã là một phương pháp phổ biến trong các ứng dụng về quân sự và không gian. Những hệ thống chuyên nghiệp này tập trung vào các câu lệnh if-then, dựa trên điều kiện thì những câu lệnh này sẽ chỉ định các nhân tố kích hoạt để đưa đến hành động cụ thể. Nhưng phương pháp này tỏ ra kém hữu ích khi có quá nhiều biến số và quy tắc cần giải thích.
Daniella Rus, giám đốc Phòng thí nghiệm Khoa học Máy tính & AI của MIT, giải thích: “Phương pháp machine learning dựa trên việc phân tích dữ liệu lịch sử để đưa ra quyết định đúng đắn cho cả tình huống hiện tại lẫn tương lai, thường đào sâu vào những điều mà con người khó lòng nhận ra hoặc khó diễn đạt thông qua các ngôn ngữ thông thường. Nó tỏ ra hữu ích trong các điều kiện biến động linh hoạt khiến việc lập ra các quy tắc rõ ràng và chặt chẽ trở nên khó khăn."
Hoạt động không chiến giữa các chiến đấu cơ là một kịch bản rất năng động. Nhưng machine learning có một nhược điểm cần phải khắc phục là nó cần phải dễ giải thích và đủ tính xác thực để các quân nhân tin tưởng và các cơ quan hàng không sẽ chứng nhận các hệ thống thực thi mã lệnh của nó.
X-62A về cơ bản là một chiếc F-16 được tích hợp với thiết bị mô phỏng bay để các tác nhân machine learning có thể vận hành máy bay.
Vào tháng 12/2022, các tác nhân machine learning đã điều khiển lộ trình bay của X-62A, chiếc máy bay đầu tiên được lái bằng AI. Việc thử nghiệm và cải tiến vẫn tiếp tục trong vài tháng tiếp theo. Đến tháng 9/2023, phần mềm AI đã lái X-62A trong một trận không chiến giả với máy bay F-16 do con người điều khiển. Trong quá trình thực hiện việc này, nó không hề vi phạm các tiêu chuẩn an toàn của con người, cũng như không khiến các phi công ngồi trong buồng lái của X-62A phải can thiệp và nắm quyền kiểm soát.
Dù nỗ lực này chưa đủ để giành được Cúp Collier 2023. Nhưng theo DARPA, những thành tựu của đội ngũ đứng sau X-62A có thể sánh ngang như tầm ảnh hưởng của AlphaGo Zero đối với Cờ vua, Shogi và Cờ vây trước đây. Đây là minh chứng cho tiềm năng to lớn của công nghệ hàng không tự động hóa một khi nó được ứng dụng vào quân sự và thương mại trong tương lai.
Quảng cáo
